Danaiden

Start Omhoog Prometheus Deucalion en Pyrrha Danaiden Pandora Herakles en Atlas Minotaurus Jason en Medea Lapithen en Centauren Achilles Penelope Orpheus

De Danaïden

Gemaakt door Lien de Leeuw en Andrea Lulendo uit 3 Latijn

 

Wie zijn de Danaïden?

Vijftig dochters van Danaos, welke hij aan de vijftig zonen van zijn broeders uithuwelijkte. Hij gaf ieder van hun een scherpe haarspeld, waarmee zij (uitgezonderd één), op de bruiloftsnacht hun echtgenoten vermoordden. Volgens de fabelleer zou hun straf geweest zijn, om in de hel een bodemloos vat te vullen met water. Al hun werk was voor niets en zo zouden ze eeuwig moeten voort gaan.

Tijdstip en plaats van het verhaal

Dit verhaal speelt zich af in de Griekse mythologie.

Stamboom van het verhaal.

 

50 zonen
Poseidon X Libia
Agenor
Belos X Anchinoë
Kerpheus
meerdere vrouwen X Aegyptos
Danaos en meerdere vrouwen
50 dochters = Danaïden

De mythe

Koning Belos heerste in Chemmis. Hij was de tweelingbroer van Agenor. Zijn vrouw Anchinoë baarde hem de tweeling Aigyptos en Danaos en een derde zoon Kerpheus. Aigyptos kreeg vijftig zonen bij vrouwen uit Lybia, Arabia en Phoinikia. Danaos kreeg vijftig dochters bij nimfen en Egyptische prinsessen. Zij werden Danaïden genoemd naar hun vader.

Na hun vaders dood ontstond onenigheid tussen de tweelingsbroers over de verdeling van het rijk. Zogenaamd om een goede oplossing te bevorderen stelde Aegyptos zich plots heel edelmoedig op en stelde aan zijn broer een huwelijk voor tussen de vijftig neven en nichten. Danaos wantrouwde zijn bedoelingen en hij raadpleegde een orakel. Zijn vrees werd bevestigd: Aegyptos was van plan alle Danaïden te doden. "Vlucht naar Argos, daar zult ge koning zijn." voegde de godheid eraan toe.

Pallas Athene hielp hem een schip bouwen en weldra vertrok Danaos met zijn vijftig dochters naar Griekenland. In Argos aangekomen liet hij bekend maken dat hij door de goden voorbestemd was voor de troon van Argos. Gelanor, de koning, kon daar alleen maar om lachen: een man met geen andere krijgsmacht dan vijftig dochters zou hem de troon afnemen?!

Maar het volk was niet zo op hun koning gesteld en dacht er anders over. Toen op diezelfde dag een wolf uit het gebergte een kudde runderen aanviel en een stier doodde, zag men er een voorteken in dat Danaos de troon met geweld zou willen bemachtigen. Dus dwongen de burgers hun koning afstand te doen van de troon, om de stad van verwoesting te behoeden.

Zo werd Danaos koning van Argos.

Intussen broedde Aegyptos op wraak voor zijn broer, die hem blijkbaar doorzien had.

Toen hij van diens voorspoed hoorde in Argos, sloeg hem de schrik om het hart en wilde hij hem in zijn wraakoefening vóór zijn. Hij zond zijn vijftig zonen naar Argos met de opdracht Danaos samen met zijn dochters te vermoorden.

Eerst deden de zonen hem het voorstel alsnog toe te stemmen met het vijftigvoudige huwelijk. Toen Danaos weigerde, belegerden ze de stad.

In die tijd was er geen watervoorziening op de burcht van Argos. De natuurlijke bronnen ontbraken en de kunstmatige waren nog niet aangelegd. Danaos begreep dus dat hij het beleg niet lang zou kunnen uithouden, omdat hij zou omkomen van de dorst en liet aan zijn neven mededelen dat hij toegaf.

Er werd een massaal huwelijksfeest georganiseerd en Danaos bepaalde wie met wie moest trouwen. Tijdens het huwelijksfeest deelde hij lange scherpe haarspelden uit aan zijn dochters en om middernacht vermoordden de bruiden hun mannen, voordat ze zelf vermoord zouden worden.

De moord op hun echtgenoten door de Danaïden.

 

Slechts één enkele echtgenoot overleefde het. Hypermnestra spaarde haar man, omdat hij haar maagdelijkheid had gespaard en liet hem vluchten uit Argos.

De volgende dag vernam Danaos haar ongehoorzaamheid en hij liet haar voor de rechtbank verschijnen. Maar...de rechters spraken haar vrij!

De Danaïden werden plechtig in het meer van Lerna van bloedschuld gereinigd zoals dat de gewoonte was in het land. In dit bijzondere geval voltrokken Athena en Hermes de plechtigheid.

Daarna riep Danaos huwelijkskandidaten op voor zijn dochters. Een wedstrijd in hardlopen werd uitgeschreven; de winnaar had de eerste keus, nummer twee de volgende enz... Eerst kwamen er weinig kandidaten; het vooruitzicht om met een moordenares te trouwen was niet zo aanlokkelijk. Maar toen de eerste huwelijken goed bleken te gaan, won de aantrekkingskracht van een machtige en rijke schoonvader het van de angst. Alle negenenveertig Danaïden kregen een man en Hypermnestra werd herenigd met haar uitverkorene, de enige overlevende zoon van Aegyptos.

Danaos was een goede en verstandige koning; hij maakte de stad Argos zo machtig dat vanaf zijn tijd de bewoners van Griekenland naar hem Danaoi genoemd werden. Zijn dochters werden moeder van vele Griekse prinsen en het akelige verleden leek vergeten.

Maar toen zij stierven, veroordeelden de rechters van de onderwereld de negenenveertig moordenaressen tot een vreselijk lot in de Tartarus: een bodemloos vat vullen met water, steeds maar weer, tot in de lengte van hun dagen!

 

 

Inspiratie voor latere kunstenaars

 

Willem Bilderdyk (1756-1831)

De Danaïden

(ROMANCE NA HORATIUS.)

Impiae nam quid poture majus!

Onder de Aard, in donkere oorden,
Aan de boorden,

Cocytos pikstroom vloeit,
Waar Ixion rond blijft draaien,

Tytius den gier moet paaien
Met de lever die steeds groeit.

Staan by menigte Geplaagden
Vijftig maagden,
(Maar met twee perCent rabat,)
Die de handen lustig reppen
Met gedurig waterscheppen
In een ongebodemd vat.

Och! dat gieten, scheppen, putten,
Kan niet nutten;
’t Loopt er gauwer uit dan in.
Duizend kannen, duizend pullen,
Mogen ’t nooit ten halve vullen;
Altijd is ’t een nieuw begin.

Of zy moê zijn? kermen? weenen?
’k Zou het meenen!
Maar men rust niet in de Hel.
’t Vonnis ligt zoo, en zy moeten
Voor een lelijk schelmstuk boeten,
En dat feit verdiende ’t wel.

’k Was goed meisjens al mijn leven;
Daar beneven
Nooit geweldig crimineel;
’k Houd van hangen noch van branden;

Maar kreeg ik zoo’n zaak in handen,
’t Koste die het deed, de keel.

Want, begrijpt eens, goede Luidtjens!
’t Waren bruidtjens,
Alle Zusters, knap en net;
En in de eerste nacht van ’t huwlijk
Moordden ze, is dat afschuwlijk,
Elk haar bruigom, in het bed.

Zag men zulke boze nukken
Eens gelukken,
Was toch wierd er van op ’t lest!
Wie zou ooit weer willen trouwen?


En hoe ging het met de vrouwen,
Als geen haan meer kwam op ’t nest!

Vijftig waren ze in getalle
Met heur alle;
Maar één was er trouw en goed,
Die niet van zich kon verkrijgen
Om haar man aan ’t spit te rijgen
Tot een bruilofts welkomgroet.

« Schielijk uit het bed gesprongen,
» Arme jongen!
» (Riep zy,) gaauw! ’t is hier niet pluis.
» Al uw broeders zijn verraden,
» Liggen in hun bloed te baden,
» En de Drommel spookt door ’t huis.

» Vader bracht het die beulinnen
» In de zinnen;
» Maar ik gruw van zulk bedrijf.
» Foei, wel foei! zijn dat manieren
» Van een bruiloftsnacht te vieren!
» Valt men zoo malkaar op ’t lijf!

» Neen; dan wou ik ’t onder ’t laken
» Anders maken.
» Doch, haas op! eer ’t iemand ziet,
» En vergeet toch onder ’t zwerven,
» ’t Wijfjen dat voor u wil sterven,
» De arme Hypermnestra niet! »

1823.

 

S. Vestdijk

Hij heeft het vat der Danaïden eindelijk gevuld,
want zijn geduld was op. Hij heeft de tijd gekuld
door deze dames dood te laten lopen ...
Als schim teruggekeerd is er toen een geslopen
naar 't eind der tuin, waar 't ding te roesten lag
al zoveel eeuwigheid, dat men een bodem zag.
Zij nam een emmer water, met een botte lach
gooide zij 't vaatje vol tot aan de rand
en zag zichzelf voor 't eerst binnen de wand
van 't element dat haar had voortgedreven
door alle uren van haar bodemloze leven.
En zei: ziezo, die zaak is dus aan kant.
Ik ga mijn zusters halen om te spelen
in deze spiegel met de spiegelbeelden.

 

Gerrit Achterberg.

Uit : Verzamelde gedichten.

Amsterdam, Querido, 1984.
(Achtste druk. Copyright 1963)

 

 

Het vat der Danaïden vullen: spreekwoord ontstaan uit de mythe.

d.w.z. tevergeefs arbeid verrichten, moeite doen zonder ooit zijn doel te bereiken; ontleend aan het verhaal van de 50 dochters van Danaos, die met uitzondering van Hypermnestra, hun echtgenoten vermoordden en tot straf hiervoor veroordeeld werden, om in de onderwereld eeuwig water in een bodemloos vat te gieten.

 

Korfballers

Vele korfbalverenigingen heten tegenwoordig ook de Danaïden, omdat zij feitelijk ook bezig zijn met het vullen van een bodemloos vat.

Voor alle opmerkingen, suggesties, verbeteringen slechts 1 adres.
© Vakwerkgroep Latijn Bim-Sem Mechelen 2002-2004